Creatief denken in kwalitatief onderzoek

Understanding social research: Thinking creatively about method (2011) is een veelomvattende compilatie van sociaalwetenschappelijke onderzoeken met Jennifer Mason en Angela Dale in de eindredactie. Hiermee wordt betracht een overzicht te bieden aan onderzoekers voor het selecteren en toetsen van kwalitatieve onderzoeksmethoden bij het analyseren van de sociale ervaringen en doorleefde realiteit in de 21ste eeuw. De onderzochte thema’s worden verdeeld in drie secties, namelijk relaties/privéleven, locatie en als laatste verandering. De secties bestaan uit veertien artikelen, die het betreffende thema aan de hand van expliciete onderzoeksmethoden achtereenvolgens bespreken.

Argumentatie

De argumentatie is dat het kwalitatief onderzoek als uitgangspunt geldt bij het toepassen van gemengde onderzoeksmethoden. De toegevoegde waarde van gemengde onderzoeksmethoden vanuit het perspectief van verschillende onderzoekers wordt uit de doeken gedaan. Hun invalshoek beslaat het bestuderen van de actualiteit via de interpretaties van verhalen, structuren in de socioarchitectuur, het individu en groepen, gebeurtenissen, omgevingsfactoren en situaties. Als alternatief voor de conventionele classificaties van kwantitatieve en kwalitatieve onderzoeksmethoden wordt er gesuggereerd om meerdere dimensies te overdenken bij het uitzetten van een onderzoeksstrategie. Onderzoekers worden uit hun comfortzone gehaald doordat grenzen doorkruist worden. Er bestaan echter geen duidelijk gedefinieerde wereldbeelden, waardoor er toch een bepaalde spanning blijft bestaan die de creativiteit in het sociaalwetenschappelijk onderzoek aanspoort.
De doorslaggevende aspecten van de doorleefde realiteit, waaronder familiegelijkenis, broederschap, moederschap, sociale netwerken, karakteristieken van huishoudens, werkzaamheden bij de aanleg van een wegennet, interactie tussen de mens en technologie, ziekte en gezondheid, data van locaties in kaart brengen, sociaal-culturele veranderingsprocessen, seksuele geschiedenissen, interventie bij mentale gezondheid en gezondheid op latere leeftijd, worden scherpzinnig geanalyseerd. Er is een scala aan onderzoeksmethoden gebruikt, waaronder etnografie, cartografie, surveymethoden, psychosociale methoden, biografische methoden, historische methoden, narratieve methoden, visuele methoden en sociaal netwerk analyse, die niet onbekend zijn. De innovatie ligt in de combinatie van de onderzoeksmethoden om de kennis over de reeds genoemde maatschappelijke vraagstukken te verruimen. De uitdagingen en beperkingen van de verschillende onderzoeksmethoden sporen aan om creatieve oplossingen te bedenken rekening houdend met de context.

Conclusie

Bij sociaalwetenschappelijk onderzoek is het combineren van onderzoeksmethoden aangeraden om zo accuraat mogelijk data te verzamelen. Bij het slechts aanwenden van kwantitatieve onderzoeksmethoden, zoals bij social network analysis en surveyonderzoek, wordt aangeraden om kwalitatieve onderzoeksmethoden voor de volledigheid te hanteren. Formele connecties en gestandaardiseerde definities zijn niet toereikend. Essentieel voor het vergroten van het creatieve denkvermogen is de verbindingen tussen verschillende benaderingswijzen van sociaalwetenschappelijk onderzoek te onderkennen. Politieke handelwijze en ethiek bleken ook mee te spelen in bepaalde situaties. De auteurs zijn erin geslaagd anderen te inspireren om alternatieve benaderingswijzen van onderzoek te gebruiken of tenminste om erover na te denken. Maar zij hebben ook gestimuleerd om collega’s te betrekken bij debatten hierover. Voor de ervaren onderzoekers kan deze informatie als naslagwerk worden gebruikt voor het inwinnen van advies bij het opzetten van onderzoeksstrategieën. Als scriptiecoach meen ik dat het woordgebruik doet vermoeden dat de tekst geschikter is voor studenten die zich in de laatste fase van het wetenschappelijk onderwijs bevinden.

© 2009-2021 Uitgeverij Boom Amsterdam

De artikelen uit de (online)tijdschriften van Uitgeverij Boom zijn auteursrechtelijk beschermd. U kunt er natuurlijk uit citeren (voorzien van een bronvermelding) maar voor reproductie in welke vorm dan ook moet toestemming aan de uitgever worden gevraagd:

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (postbus 3060, 2130 KB, www.reprorecht.nl) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912. Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16, Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).

No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.