Studiemiddag CARN-NL
Samenvatting
Op 2 oktober 2013 organiseerde de Nederlandstalige aftakking van het Collaborative Action Research Network (CARN-NL) een studiemiddag over ‘Actieonderzoek in onderwijs, zorg en welzijn anno 2013: een verkenning, visie en vooruitblik’, aan de Hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN). Geïnteresseerden in dit thema werden van harte uitgenodigd en konden gratis deelnemen aan deze middag. Uiteindelijk vertegenwoordigde een dertigtal deelnemers diverse hogescholen, universiteiten, alsook middelbare scholen uit zowel Nederland als België.
CARN is in 1976 opgericht in Engeland. Sinds die tijd is het uitgegroeid tot een internationaal netwerk met leden uit het onderwijs, de gezondheidszorg, de sociale zorg en commerciële en publieke contexten. CARN heeft als centrale doelen het aanmoedigen en ondersteunen van actieonderzoekprojecten, het bieden van toegang tot publicaties van actieonderzoekprojecten en het bijdragen aan de theorie en methodologie van actieonderzoek. CARN-NL is in 2007 opgericht en geeft verder invulling aan deze centrale doelen van CARN en dan met name op de gebieden van ‘zichtbaarheid’, ‘ondersteuning’ en ‘netwerken’.
De aanleiding voor een studiemiddag was dat sinds januari 2011 CARN-NL nauwelijks activiteiten had ondernomen en de huidige coördinatiegroep stil wilde staan bij de voortgang en mogelijke doorstart van dit netwerk. Dit door te inventariseren welke behoeften en wensen er waren bij collegae in het land. Het doel van de studiemiddag was dan ook om ervaringen uit te wisselen en verschillen en overeenkomsten te verkennen over hoe actieonderzoek en ander soortgelijk onderzoek vorm krijgen in onder andere onderwijs en zorg en welzijn. Daarnaast zouden ideeën worden verzameld over de focus van CARN-NL voor de komende jaren om zo een mogelijke gezamenlijke doorstart te kunnen maken.
Een actieonderzoeksdesign rondom de vier fasen van oriëntatie, planning, actie en reflectie is gekozen om het proces de komende jaren systematisch te doorlopen en te komen tot een landelijk bekend, gewaardeerd, ondersteunend en toegankelijk netwerk rondom actieonderzoek en soortgelijk onderzoek voor diverse professies (onderwijs, zorg, organisatie, enzovoort).
Een verkenning
De middag werd geopend door een tweetal presentaties van ex-Fontysstudenten, namelijk Noortje Hormann van de Master Advanced Nursing Practice (MANP) en Ester van Geet van de Master Special Educational Needs (SEN). Zij presenteerden hun afstudeeronderzoek, waarbij een methodologie van actieonderzoek was toegepast. Dit als ‘trigger’ om een gezamenlijke dialoog te openen over verschillende invalshoeken, conceptuele dilemma’s en diverse perspectieven met betrekking tot actieonderzoek .
In de dialoog, die een hoog metaniveau had, werden diverse concepten genoemd die gerelateerd waren aan elkaar: actieonderzoek, praktijkgericht onderzoek, toegepast onderzoek, ontwerpgericht onderzoek en interventieonderzoek. Principes (al dan niet filosofische) die ten grondslag leken te liggen aan genoemde methodieken werden geëxploreerd: emancipatie versus good practice, actie versus onderzoek, specifiek versus generiek, het belang van meervoudige perspectieven, reflectie en reflexiviteit, het belang van critical friends en het doel van gezamenlijke kennisconstructie.
Er werd een spanningsveld ervaren tussen de doelen van universiteiten en hogescholen met betrekking tot het doen van actieonderzoek en het bijdragen aan het ontwikkelen van een onderzoekende houding van studenten. Het zou dan gaan om het genereren van generieke kennis versus het verbeteren en tegemoetkomen aan wensen/behoeften uit de praktijk. Tevens lijken belangen van opdrachtgevers veelal ook een prominente rol te spelen, wat het doen van actieonderzoek alleen nog maar complexer maakt.
Een visie
Met een workshop, gebaseerd op de ‘Worldcafé’-methode, werd in kleine groepen verkend (a) wat volgens de deelnemers het ultieme doel van actieonderzoek is, (b) welke uitdagingen en valkuilen actieonderzoek in Nederland en België heeft, zowel voor onderwijs als voor zorg en welzijn en andere professies, en (c) welke meerwaarde een landelijk netwerk voor actieonderzoek zou kunnen hebben.
Men kwam tot de volgende conclusie: het ultieme doel van actie en/of praktijkgericht onderzoek is het gelijktijdig veranderen/verbeteren van een situatie door middel van interventies en het ontwikkelen van (uiteindelijk generieke) kennis op een onderzoekende wijze.
Uitdagingen lijken voornamelijk te liggen in het verkennen van idiomen en key drivers voor dit type onderzoek, het delen en verbinden van kennis en het werkveld laten inzien wat de waarde van deze methodologie is. Verder het creëren van een onderzoekende houding bij zowel studenten als docenten en het publiceren over het (doen van) onderzoek. Potentiële valkuilen die benoemd werden, waren het in de context blijven hangen en het beperkt overdragen van kennis naar andere contexten.
De mogelijke meerwaarde van een zichtbaar landelijk netwerk is volgens de deelnemers het aansluiten bij het concept praktijkgericht onderzoek, het verder omarmen van diverse perspectieven en het contextoverstijgend zijn door netwerken te verbinden. Daarnaast zou volgens de aanwezigen het netwerk van waarde kunnen zijn voor het informeren van elkaar, maar ook voor het ondersteunen van elkaar bij ervaren worstelingen. Bovendien zou het netwerk een platform/podium voor onderzoekers moeten bieden, zodat zij hun onderzoek kunnen presenteren alsook publiceren en generieke kennis in kaart gebracht kan worden van diverse ‘interventie’-onderzoeken.
Een vooruitblik
Vanuit de eerdergenoemde fasering wil de coördinatiegroep gegevens uit deze studiedag meenemen in de volgende planfase, opdat over enkele jaren resultaten geëvalueerd kunnen worden. Het voorstel is om een project-/businessplan te schrijven voor CARN-NL, echter in een bredere vorm, om de continuïteit van een dergelijk landelijk netwerk beter te waarborgen in termen van menskracht en mogelijke financiële risico’s te delen. Tijdens de studiemiddag heeft een groot aantal deelnemers aangegeven dat dit een geschikte volgende stap zou kunnen zijn om het netwerk nieuw leven in te blazen.
In de evaluatie gaven deelnemers nog suggesties aan de coördinatiegroep. Deze waren divers en gingen over een drietal thema’s: (1) verbreding betrokkenen netwerk, (2) methodologische diepgang en (3) bijdragen aan emancipatie/profilering van actie- dan wel praktijkgericht onderzoek.
Concluderend kan de studiemiddag als succesvol worden gezien en heeft deze voldoende aangrijpingspunten geboden voor het maken van een doorstart.
Activiteit CARN-NL: 22 maart 2014 CARN Symposium.
Voor verdere info zie de website: www.carn-nl.nl.
Contactpersoon voor CARN-NL: j.vanswet@fontys.nl.
© 2009-2019 Uitgeverij Boom Amsterdam
De artikelen uit de (online)tijdschriften van Uitgeverij Boom zijn auteursrechtelijk beschermd. U kunt er natuurlijk uit citeren (voorzien van een bronvermelding) maar voor reproductie in welke vorm dan ook moet toestemming aan de uitgever worden gevraagd:
Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (postbus 3060, 2130 KB, www.reprorecht.nl) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912.
Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16, Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).
No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.
Nummer 3, oktober 2019, jaargang 24
